Wim Florissen
“Met hoog water spoelden alle kruisen weg.”
Begin oktober is herinneringsweekend The Island 44-45 er weer. Van 5 tm 8 oktober 2022 is dat in Opheusden, bij camping De Linie. Randwijker Wim Florissen is een van de organisatoren van dit evenement. Hij weet inmiddels heel veel over het ‘Manneneiland’, de 198 dagen durende strijd tijdens de 2e WO in de Betuwe. Hij vertelt er graag over.
“We mogen niet vergeten wat er hier gebeurd is in de oorlog, daarom doe ik het,” zegt hij.
Waarom eigenlijk niet? In gesprek met Wim.
Dagelijkse activiteiten
“Ik ben al bijna twee jaar met pensioen. Heerlijk. Ik raad het je aan hoor! Niet meer om half 5 je bed uit om je klaar te maken om naar het werk te gaan. Ik kan nu mijn eigen ding doen, in de tuin en in en rondom huis. Voor Tendens Vakanties, een organisatie die reizen organiseert voor mensen met een beperking: busjes ophalen, inpakken, helpen uitpakken. Ook help ik bij Tafeltje Dekje. Ik verveel me niet. Het zit ook in de aard van het beestje: mensen helpen waar je kan, organisaties helpen. Ik vind dat belangrijk want zo zie je maar weer hoe het dorp blijft leven. Gelukkig heeft Karin dit ook en kunnen we gezamenlijk leuke dingen oppakken.
Hoe het vroeger was
Ik ben geboren en getogen Randwijker. Mijn moeder is hier geboren, op de Bredeweg. Mijn vader kwam uit Heteren. Ik weet niet hoe ze elkaar hebben leren kennen. Ja, ik weet dat mijn vader werkte bij van Gelder en bij de smederij van de familie Leeuwis, maar verder werd daar niet veel over verteld. Als ik terugkijk had ik wel meer willen weten, meer willen vragen. We waren met vier kinderen, twee zussen en een broer, ik was de jongste. Tussen de boeren opgegroeid hier, bij Willem van Heteren en Bart van de Berg. We gingen op straat voetballen, landjepik met een klein zakmesje, mee met de boer de beesten binnenhalen en hooien. Ik heb er mooie en goeie herinneringen aan.
Ik zat op de christelijke basisschool. De meester had van die puntige schoenen aan. Als je iets fout deed, dan kreeg je me toch een schop met die schoen! Je leerde daardoor wel dingen af.
Daarna naar de LTS (lagere technische school) in Andelst. Er was ook een LTS in Wageningen en een huishoudschool in Zetten. Dat was het wel zo’n beetje. Ik heb 42 jaar gewerkt, eerst als timmerman en later in het kabelwerk voor KPN en andere providers. En nu dus met vervroegd pensioen.
Altijd actief geweest
Ik ben altijd actief geweest in het dorp. Sinterklaasintocht, Tafeltje Dekje, Jubileumcomité 100 jarig bestaan Oranjecomité, twee keer een bestuursfunctie bij EMM, net als Karin actief bij Dorpshuis Randwijks Hof aan de Bredeweg 8a. Ik mis de bestuursfuncties niet. Ze zeggen ook wel eens: ‘Ik moet jou niet te vaak in de vergadering hebben zitten, dan duren die vergaderingen allemaal veel te lang’.
Vergaderingen zijn ervoor om in discussie te gaan vind ik, want als je het altijd met elkaar eens bent doe je iets verkeerd. Ik zeg mijn mening. Ook in de aanloop naar MFA De Haar. En als ik nu rondkijk: prachtig! De koppen toch bij elkaar gekregen van EMM, Dorpshuis en de Treffers, ik ben trots dat ik daar een beetje aan meegeholpen heb.
The Island 44-45
Op dit moment gaat de meeste tijd voor mij zitten in The Island 44-45. Twee keer heeft het niet door kunnen gaan in verband met de coronatijd en de beperkingen die daarbij kwamen kijken. Dit jaar, 2022, gaat het dus wel gebeuren. The Island 44-45 is echt een spektakel. Er worden situaties nagespeeld die echt zijn gebeurd in de Tweede Wereldoorlog. Zo authentiek mogelijk, midden in de nacht als het moet, in uniform, door de modder.
Er komen oude militaire voertuigen uit heel Nederland. Defensie heeft wel wat, maar de meeste spullen, tanks, jeeps en wat kleiner materiaal, zijn van particulieren die dat allemaal rijdend houden. Bij grote voertuigen vragen ze vaak om een onkostenvergoeding. Daar vragen wij subsidies voor aan. Ze komen graag, want bij ons op een weiland rijden, dat is kaasje natuurlijk voor die gasten. Die komen altijd met plezier terug naar het evenement.
Betuwe onder water
Waarom ben je zo geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog, vraag je je dan af. Ik weet pas achteraf wat meer over wat er gebeurd is in mijn familie in de oorlog. Je groeit ermee op, je vraagt er niet naar. Maar mijn familie heeft het allemaal meegemaakt. Mijn oma moest hiervandaan evacueren naar Best met mijn moeder, mijn oom en tante. Mijn moeder was toen 11 jaar en haar zusje 1. Opa ging niet mee. Dat vond ik wel gek als jongetje. Veel later hoorde ik van Bep Daniel – haar moeder en mijn moeder waren vriendinnen – dat mijn opa ervoor zorgde dat er groente bij de mensen die achterbleven kwam. Ter hoogte van Andelst werden hij en zijn zwager dodelijk getroffen door granaatscherven. Na de oorlog kwamen mijn oma met haar kinderen terug naar Randwijk en werd ze opgevangen door de familie Siccema. Haar man en broer waren omgekomen, het huis lag in puin, dus ze had bijna niets meer.
The Island is hoe de geallieerden dit hele gebied noemden, tussen de Waal en de Rijn. Na Market Garden was dit een groot strijdtoneel, van Huissen tot Ochten. Alle inwoners werden geëvacueerd, maar zo’n 1000 mannen bleven achter om het vee en land te verzorgen. Het ‘Manneneiland’ werd het genoemd. Met toestemming van de Duitsers mochten ze het gebied weer in. Met paard en wagen gingen ze dan na het werk terug en dan konden ze soms wat eten, groente of vlees verbergen voor de onderduikers.
Bij Elden bliezen de Duitsers in december 1944 de dijk op. Daardoor kwam de hele Betuwe onder water te staan. Hier ook, maar niet zoals in de meeste lager gelegen plaatsen waar het tot de vensterbanken zo hoog kwam. Er werden kolenboten uit Kesteren gebruikt om onderduikers te laten vluchten naar het westen b.v. naar Rotterdam.
Er werd hier in de Betuwe 198 dagen lang aan een stuk gevochten. Vanaf de mislukking van operatie Market Garden, oktober ’44, trokken de geallieerden zich terug voor een nieuwe opmars. De Duitsers hadden de bruggen weer terug gewonnen, behalve de brug bij Nijmegen. Ze kwamen langs de Rijn van Arnhem naar Wageningen. Daar zaten ze op de Wageningse Berg. Er wordt gezegd dat er een geallieerde militair uit de toren van Randwijk is geschoten vanaf de Wageningse Berg! Of het waar is, dat weten we niet.
De kruisen spoelden weg
Zoals ik al zei: ik ben ermee opgegroeid, ik wist dat het gebeurd was. Ik ben geïnteresseerd in dat stukje geschiedenis dat zich hier heeft afgespeeld. Nog steeds zijn er ongeveer 200 geallieerden vermist. Die jongens kregen op het slagveld een tijdelijk graf. Maar met de onderwaterzetting werden alle kruisen weggespoeld en wist niemand meer wie waar lag. Vorig jaar zijn er nog twee Engelse jongens gevonden bij bodemonderzoeken voor het verlengen van de A15.
Als je het verhaal weet van de jongens die hier gevochten hebben kun je je dat niet meer voorstellen. Een hospik vertelde: dit was de hel op aarde. Mensen die ondergedoken zaten op de Veluwe gingen lopend via Oranje Nassau Oord (Wageningen/Renkum) met bootjes de Rijn over naar Randwijk. Daar kwamen ze dan weer lopend aan boven bij de Erfstraat. Bij de eerste overtocht is er maar een iemand gesneuveld. Bij de overtocht een paar dagen later waren de Duitsers alert. Dit was in de buurt van de brug in Heteren.
Er staat een gedenksteen in Randwijk bij de kerk. Dat is mooi, maar dat is niet genoeg. Er is zoveel gebeurd: de kerk in puin, huizen in puin. Iedereen die wat kon moest helpen om het dorp weer op te bouwen. Na de oorlog werden er woonoorden neergezet voor bouwvakkers op het terrein waar nu MFA de Haar staat. Die bouwvakkers uit heel Nederland gehaald om hier de Betuwe weer op te bouwen. Bij de boeren op zolder slapen kon niet meer, de meeste boerderijen waren kapot. Toen de bouwvakkers weer weg waren, kwamen er in 1953 Molukkers in te wonen. Ik ben met die jongens opgegroeid. We voetbalden in het dorp samen. Er was geen verschil tussen blanke en Molukse mensen voor mij. Ik snap niet dat dat tegenwoordig zoveel nadruk krijgt.
In een klein dorp als Randwijk kijk je naar elkaar om en help je elkaar waar je kunt. Dat is wat Randwijk Randwijk maakt.
Meer informatie over The Island vind je hier:
